BİTKİLER

BİTKİLER

Kendi besinin kendi üretebilen çok hücreli canlılara bitki denir. Bitkiler Güneş ışığı ile fotosentez yaparlar ve besin üretirler.
Bitkiler üreme şekillerine göre; çiçekli ve çiçeksiz bitkiler olmak üzere iki bölüme ayrılır.
ÇİÇEKLİ BİTKİLER : Çiçekli bitkiler kök, gövde, yaprak ve çiçekten oluşur. Kök, gövde ve yaprak bitkinin beslenme organları, çiçek ise bitkinin üreme organıdır. Çiçekli bitkilerin büyük çoğunluğu karada yaşarken, nilüfer gibi bazı bitkiler de suda yaşar.

KÖK : Bitkiyi toprağa bağlayan organdır. Tohumun çimlenmesiyle oluşan ilk kısmıdır.

Kökün görevleri:
-Bitkiyi toprağa bağlamak
-Bitkinin dik olarak büyümesini sağlamak
-Topraktaki su ve mineralleri gövdeye iletmek

Kök, ana kök, yan kök ve emici tüylerden oluşur.

Ana Kök : Tohumun çimlenmesiyle oluşan ilk kısımdır. Bitkiyi toprağa bağlar. Toprağın derinliklerine doğru uzayarak, bitkinin toprağa bağlanmasını sağlar. Yerçekimi doğrultusunda büyür.

Yan Kök : Toprakta kökün yayılmasını sağlayan ana köke bağlı uzantılardır. Kökün toprağa bağlanmasını sağlar.

Emici Tüyler : Yan kökün üzerinde bulunan kıl gibi ince uzantılardır. Kökün topraktaki temas yüzeyini arttırır. Emici tüyler, topraktaki su ve mineralleri emip gövdeye iletir.

BİTKİLERDE KÖK ÇEŞİTLERİ

Bitkiler kökün yapısına göre üç temel bölümde incelenir. Bunlar kazık kök, saçak kök ve depo köktür.

Kazık Kök : Köklerden biri çok gelişmiş ve kalınlaşmış, diğerleri uzantılar ana kökün yanından çıkmışsa bu kök tipine kazık kök denir. Kökten çok sayıda kazık kök çıkar. Ağaç, fasulye, biber, lahana, gelincik, sardunya, domates gibi bitkilerin kökleri kazık köktür.

Saçak Kök : Ana kök iyi gelişmemiştir. Bitkinin bütün kökleri toprağın altında saçak gibi dağılıyorsa, bu kök tipine saçak kök denir. Pırasa, soğan, arpa, buğday, mısır, ayçiçeği, gibi bitkilerin kökleri saçak köktür.

Depo Kök : Ana kökün gelişerek besin depo etmesiyle oluşan köklerdir.Havuç, turp, şeker pancarı, bu gruba örnek olarak verilebilir.

Bazı bitkilerde özel görevler yapan farklılaşmış kök çeşitleri de bulunur.

Tutunma Kökü : Bitki gövdesinin duvara ve ağaçlara tutunarak güneşe doğru uzamasın sağlar. Örnek : Sarmaşık bitkisi


Solunum Kökü : Bitki köklerinin topraktan yeterli havayı alamadığı bataklık gibi yerlerde görülür. Kökler toprak yüzeyine çıkarak gaz iletimini sağlar. Örnek : Bataklık bitkileri

Sömürme Kökü : Başka bitkiler üzerinde yaşarlar. Üzerinde yaşadıkları bitkinin besinini emerler. Örnek : Ökse otu

GÖVDE : Bitkilerin toprak üstünde kalan organlarına gövde denir. Yapısında iletim boruları (odunsu boru, soymuk borusu), dallar, tomurcuk, yaprak, çiçek ve meyve bulunur.
Gövdenin Görevleri :
-Bitkinin dik durmasını ve şekil kazanmasını sağlamak.
-Yeni yaprak ve çiçekleri oluşturmak.
-İçindeki odun ve soymuk boruları ile, kök ve yaprak arasında su mineral ve besin iletimi yapmak.
-Yedek besin depo etmek.

BİTKİLERDE GÖVDE ÇEŞİTLERİ

Otsu Gövde : Bir veya iki yıllık otsu bitkilerin gövdeleridir.İnce, zayıf ve yeşil renklidir.
Örnek : ot, arpa,buğday.

Odunsu Gövde: Ağaçlar gibi çok yıllık bitkilerin gövdeleridir.Sert ve sağlam yapılıdır. Örnek: Gül, elma, çınar, çam, kavak.

Yumru Gövde : Yer altında gelişip yapısında besin depo eden gövdelerdir. Örnek: Patates, yer elması.

Yassı Gövde: Gövde incelip, yassılaşmış ve genişlemiştir. Örnek : Soğan, sarımsak, lale, marul.

Depo Gövde : Kurak ve sıcak bölgelerde bazı bitkiler gövdelerinde su depolarlar. Yaprakları su kaybını önlemek için diken şeklindedir. Örnek : Kaktüs.

Sarılıcı Gövde : Gövdesi ince, zayıf ve uzundur. Tutunma kökleriyle bir desteğe sarılarak güneşe doğru büyürler.Örnek : Sarmaşık, fasulye, asma.

Sürünücü Gövde : Toprak üzerinde yatay olarak uzanan otsu bitkilerin gövdeleridir. Örnek : Çilek,kavun, karpuz, kabak, salatalık.

Yer Altı Gövdesi : Toprak altında yüzeye paralel uzanan gövdelerdir. Örnek : Manisa lalesi, ayrık otu süsen.

YAPRAK

Gövdenin yan tomurcuklarından gelişen, çoğunlukla yassı ve yeşil organlarıdır. Üzerinde stomalar(gözenekler) bulunur.Yaprağın yapısında yaprak sapı, damarlar, stomalar ve yaprak ayası bulunur.