İsim TamLaması

İsim tamlaması
Ad (isim) tamlaması, bir ismin anlamca daha iyi belirtilebilmesi için, başka bir isimden yardım alarak birlikte kullanılmasına denir.
İsim tamlamalarında birnci isim tamlayan ( belirten ), ikinci isim ise tamlanan ( belirtilen ) adını alır.
ÖRNEK:
• Çocuğun bisikleti
• Tamlayan Tamlanan
• Çocuk maması
• Tamlayan Tamlanan
• Tahta oyuncak
• Tamlayan Tamlanan

4 çeşit Ad tamlaması vardır.
1-Belirtili isim tamlaması
1. Belirtili isim tamlamalrında birinci isim, ikinci ismin ( varlığın adı ) kime, neye ait olduğunu olduğunu gösterir.
• Tamlayan isim : " -in, -ın, -ün, -un " eklerinden birini alır.
• Tamlanan isim : " -i, -ı, -ü, -u " eklerinden birini alır.
ÖRNEK ( 1 ): Okulun bahçesi »»»»» bahçenin, okula ait olduğunu belirtir.
• -un »»»»» tamlayan eki
• -i »»»»» tamlanan eki
• -s »»»»» kaynaştırma harfi
ÖRNEK ( 2 ): Çantanın zipi »»»»» zipin, çantaya ait olduğunu gösterir.
• -ın »»»»» tamlayan eki
• -i »»»»» tamlanan eki
• -n »»»»» kaynaştırma harfi
ÖRNEK ( 3 ): Odanın kapısı »»»»» kapının, odaya ait olduğunu gösterir.
• -ın »»»»» tamlayan eki
• -ı »»»»» tamlanan eki
• -n, -s »»»»» kaynaştırma harfi
ÖRNEK ( 4 ): Kitabın kapağı »»»»» kapağın, kitaba ait olduğunu belirtir.
• -ın »»»»» tamlayan eki
• -ı »»»»» tamlanan eki
• b »»»»» yumuşamıtır
• ğ »»»»» yumuşamıştır
ÖRNEK ( 5 ): Suyun sesi »»»»» sesin, suya ait olduğunu gösterir
• -un »»»»» tamlayan eki
• -i »»»»» tamlanan eki
• -y »»»»» kaynaştırma harfi
ÖRNEK ( 6 ): Üzümün suyu »»»»» suyun, üzüme ait olduğunu gösterir
• -ün »»»»» tamlayan eki
• -u »»»»» tamlanan eki
• -y »»»»» kaynaştırma harfi

Belirtili isim tamlamalarında:
• a) birinci isim her zaman " -in, -ın, -ün, -un " eklerinden birini alır.
• b) ikinci isim her zaman "-i, -ı, -ü, -u " eklerinden birini alır.
• c) sesli ile biten birinci isim her zaman " n " kaynaştırma harfini alır.
• d) sesli ile biten ikinci isim her zaman " s " kaynaştırma harfini alır.
Bu kurala uymayan tek sözcük " su " dur. " su " sözcüğü tamlayan veya tamlanan durumlarında her zaman " y " kaynaştırma harfini alır.Bu kurala uymayan (sü_sö)kelimeleridir
2-Belirtisiz isim tamlaması
Belirtisiz isim tamlamalarında yalnızca ikinci isim ( tamlanan ) isim ( -i, -ı, -ü, -u)eklerinden birini alır. Tamlanan isim sesli harf ile bitiyorsa " s " kaynaştırma harfini alır.
ÖRNEK ( 1 ): Kış mevsimi
• -i »»»»» tamlanan eki
ÖRNEK ( 2 ): Yaz okulu
-u »»»»» tamlanan eki
ÖRNEK ( 3 ): Yolcu gemisi
-i »»»»» tamlanan eki s »»»»» kaynaştırma harfi
ÖRNEK ( 4 ) : Portakal ağacı
• -ı »»»»» tamlanan eki
• c »»»»» yumuşamıştır
ÖRNEK (5) :Kitap sayfası
• ı tamlanan eki
• c yumuşamıştı
ÖRNEK (6) : Okul kapısı
• ı tamlanan
• s kaynaştırma harfi
3-Takısız isim tamlaması
Bu tür tamlamalarda her iki isim de ek almaz. Tamlayan isim, tamlanan varlığın neden ( ham maddesini ) yapıldığını gösterir.
ÖRNEK: Plastik sandalye, ipek mendil, tahta masa, demir kapı, alüminyum pencere, toprak testi...
4-Zincirleme isim tamlaması
İkiden fazla ismin birbirinin anlamını tamamlaması ile oluşan isim tamlamalarına denir.
ÖRNEK: Elma ağacının yaprağı, çelik tencerenin kapağı, derginin kapağının resimleri, dağ köyünün havası, İngiliz elçiliğinin kapısı, Ortaköy muhtarının evi, yolcu gemisinin güvertesi, pirinç pilavının tuzu...
İsim Tamlamalarının özellikleri
1 . İsim tamlamaları çoğul olabilirler:
ÖRNEK:
Portakal bahçeleri, öğretmenler toplantısı, çocukların defterleri, evlerin kapılarının zilleri...

2 . İsim tamlamaları, ismin hal eklerini alabilirler:
ÖRNEK: Portakal bahçeleri Portakal bahçelerini Portakal bahçelerine Portakal bahçelerinde Portakal bahçelerinden

3 . İsim tamlamalarında özel isimler, birden fazla isimden oluşuyorsa tek bir isim sayılırlar.
ÖRNEK( 1 ):
Bedrettin Demirel Caddesi »»»»» Belirtisiz isim tamlaması
Bedrettin Demirel »»»»» Tamlayan
•Caddesi »»»»» Tamlanan